System płatniczy w Polsce jest jednym z czynników, które warunkują działanie współczesnej gospodarki. Płatności przy użyciu karty, telefonu, zegarka czy przelewu online stały się ważną częścią naszych zwyczajów płatniczych. Coraz więcej osób posługujący się powyższymi urządzeniami, rezygnuje zupełnie z posiadania gotówki w postaci monet i banknotów, gromadząc środki wirtualnie. Nad sprawnością i bezpieczeństwem polskiego systemu płatniczego czuwa zaawansowana infrastruktura techniczna oraz Narodowy Bank Polski.
Spis treści
- System płatniczy w Polsce – definicje
- Jak działa system płatniczy w Polsce? Kto w nim uczestniczy?
- Elektroniczne instrumenty płatnicze
- Karta Płatnicza
- Przelewy elektroniczne
- Aplikacje bankowości elektronicznej
- Płatności mobilnymi urządzeniami
System płatniczy w Polsce – definicje
System płatniczy w Polsce umożliwia przepływ środków finansowych w kraju. Według definicji to zbiór zasad określających, w jaki sposób przeprowadzane są transakcje płatnicze, wykonywane za pomocą instrumentów płatniczych. Instrumentem płatniczym jest, najogólniej mówiąc, środek płatniczy niebędący banknotem czy monetą, który jest jednocześnie sposobem na dokonanie transakcji w ramach transferu środków między dwoma podmiotami. Do instrumentów płatniczych należą: czeki i weksle, oraz elektroniczne narzędzia, takie jak: karty płatnicze, aplikacje mobilne oraz przelewy elektroniczne. Zasady, które składają się na schemat płatniczy odnoszą się do następujących czynności: wydawanie instrumentów płatniczych przez dostawców usług płatniczych, zawieranie umów z przedsiębiorcami o przyjmowanie zapłaty przy użyciu danych instrumentów płatniczych oraz przetwarzanie transakcji. Kluczowym podmiotem w tym systemie jest Narodowy Bank Polski, który: wydaje zezwolenia na uruchamianie nowych systemów płatności, ocenia zasady działania poszczególnych systemów, wydaje zalecenia w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości stwarzających ryzyko dla określonego systemu.
Jak działa system płatniczy w Polsce? Kto w nim uczestniczy?
W poniższym przykładzie wypisani zostali uczestniczy transakcji oraz wytłumaczone zostało, jaki jest ich udział w płatności. Dzięki temu lepiej będzie można zrozumieć, jak działa system płatniczy. W tym przypadku system kartowy:
- Organizacja kartowa, czyli płatnicza – udziela licencji na wydanie kart swojej marki, ze swoim logo (np. Mastercard, Visa). Organizacje płatnicze odgrywają dużą rolę w zabezpieczaniu całego procesu płatności bezgotówkowych. Budują sieć akceptacji oraz zrzeszają w ramach systemu wszystkich jego pozostałych uczestników.
- Wydawcy – w tym przypadku najczęściej są to banki. Im udzielana jest licencja z marką, dzięki czemu mogą wydawać karty z logiem danej organizacji płatniczej.
- Użytkownicy kart – otrzymują od banku wydane przez niego karty i przeprowadzają za ich pomocą transakcje bezgotówkowe.
- Akceptanci -to po prostu przedsiębiorcy przyjmujący i akceptujący płatności bezgotówkowe, czyli na przykład sklepy, apteki, kina.
- Operatorzy, czyli agenci rozliczeniowi (np. PayU, Blue Media) – ich zadaniem jest pośredniczenie pomiędzy akceptantem, który przyjmuje płatność kartą, jego bankiem oraz bankiem, który wydał kartę użytkownikowi.
Podobnie, jak powyżej, skonstruowane są wszystkie systemy płatności, nawet jeśli służą one do przeprowadzania transakcji za pomocą innych instrumentów płatniczych.
System płatniczy w Polsce – elektroniczne instrumenty płatnicze
Z roku nam rok ilość dokonywanych transakcji gotówkowych maleje. Coraz więcej osób rezygnuje z posiadania gotówki w postaci monet i banknotów. Są one zastępowane elektronicznymi metodami płatności, na przykład kartami płatniczym. W skutek tego system płatniczy w Polsce, zwłaszcza ten obsługujący elektroniczne transakcje, ma coraz większy wpływ na krajową gospodarkę. Rynek usług płatniczych, wykorzystujący instrumenty płatnicze, jest rynkiem wyjątkowo dynamicznym i innowacyjnym. Dzieje się tak, ponieważ współcześnie dążymy do tego, aby wiele procesów ułatwiać i maksymalnie przyspieszać. Również dokonywanie transakcji i ich rozliczeń. Korzystanie z instrumentów płatniczych pozwala na szybsze rozliczenie operacji. Ponadto gwarantuje zwiększenie bezpieczeństwa i możliwość korzystania z nich w dowolnym miejscu i czasie. Obecnie istnieje szeroki wachlarz dostępnych możliwości wykonywania płatności bezgotówkowych. Każdy konsument jest w stanie znaleźć coś dla siebie. Jakie mamy rodzaje elektronicznych instrumentów płatniczych?
Karta Płatnicza
Karta płatnicza jest niewątpliwie najpopularniejszym i najpowszechniejszym środkiem płatniczym. Jej koncepcja powstała już na początku XX wieku, ale faktyczne wejście do obrotu miało miejsce w latach 60-tych XX wieku, w Stanach Zjednoczonych. W Polsce pojawiły się w latach 80-tych. Wydawcami kart są głównie banki. Karta służy przede wszystkim do opłacania transakcji oraz wypłacania gotówki z bankomatów. Można wyróżnić parę typów kart, które różnią się od siebie dodatkowymi funkcjami. Będzie to na przykład karta debetowa lub kredytowa, której posiadacz ma możliwość płacenia za transakcje z opóźnieniem, w ramach przyznanego mu limitu. Karty można podzielić również ze względu na ich cechy techniczne. Tradycyjne, których użycie wymaga włożenia ich do terminala oraz karty zbliżeniowe, gdzie wystarczy zetknąć kartę z czytnikiem. Obecnie większość kart posiada tę funkcję. Co ciekawe, karty przybierać mogą różne formy. Nie musi być to prostokątny kawałek plastiku. Obecnie może mieć postać naklejki umieszczonej na telefonie, lub breloczka zaczepionego do kluczy.
Przelewy elektroniczne
Jeszcze kilkanaście lat temu, żeby zlecić transakcję, klient musiał udać się do oddziału swojego banku, gdzie często czekała na niego ogromna kolejka. Dzisiaj nie trzeba tracić czasu i stało się to o wiele prostsze. Większość banków oferuje swoim klientom dostęp do większości usług przez przeglądarkę internetową. Podstawową usługą świadczoną w ramach serwisów online są przelewy elektroniczne. Jest to forma transferu środków, których można dokonać przede wszystkim z rachunku na rachunek, ale także z rachunku na terminal na przykład przy kasie w sklepie. Współczesne terminale wyposażone są często w opcję przyjmowania e-przelewów z większości banków. W ten sposób można zapłacić w sklepie nie tylko za zakupy, ale także za rachunki.
Aplikacje bankowości elektronicznej
Obecnie właściwie każdy bank poza serwisem internetowym, posiada aplikację mobilną, którą klient może zainstalować na swoim urządzeniu przenośnym. Najczęściej na telefonie. Za pomocą aplikacji można zlecać transakcję i dokonywać mobilnych płatności. Większość z nich poza tymi dwoma podstawowymi funkcjami, posiada szereg dodatkowych opcji. Na przykład monitorowanie stanu konta, czy sprawdzenie wydatków w minionych miesiącach. Za pomocą aplikacji możemy dokonać przelewu w każdym miejscu i czasie. Co więcej, większość z aplikacji oferuje dokonywanie płatności kodem BLIK, który aplikacja generuje użytkownikowi w momencie, kiedy ten chce dokonać płatności. Tak można opłacać nie tylko transakcje online, ale także usługi czy towary w sklepach, kiedy akurat nie wzięliśmy ze sobą portfela.
Płatności mobilnymi urządzeniami
Płatności mobilne to nie tylko określenie na transakcje wykonywane telefonem. Można je również realizować za pomocą innych urządzeń przenośnych, takich jak: zegarek, opaska, czy tablet. Pod warunkiem, że te pozwalają na łączność z siecią telekomunikacyjną (GSM lub Internet).
Komentarze